سرای دوستی (مرکز کودکان خیابانی)

در انتخاب موضوع طراحی برای سایت موردنظر مطالعات کاملی صورت گرفته است که نشاندهنده تناسب موضع با سایت است.

با مطالعات اجتماعی و مصاحبه‌هائی که از اساتید و افراد فعال در این زمینه در سازمان بهزیستی و غیره توسط اینجانب و مطالعه مفصل در مورد خود سایت و فصل ۶ رساله انجام گردید. این نکته مهم کاملاً اشاره شده است.

این تحقیق دانشجویی مشتمل بر ۱۸۳صفحه است، برای دیدن فهرست مطالب مقاله و جزئیات آن به اطلاعات اضافی زیر مراجعه فرمایید.

فهرست مطالب

فصل ۱. ۴

ویژگیهای جغرافیایی و اقلیمی منطقه. ۴

۱-۱- خلاصه روند دویست ساله توسعه و گسترش شهر تهران. ۴

۱-۱-۱- تاریخچه هسته تاریخی شهر تهران و مراحل توسعه فیزیکی شهر تهران. ۵

۲-۱-۱- ساختار جمعیتی شهر تهران. ۷

۲-۱- موقعیت جغرافیایی.. ۷

۳-۱- موقعیت طبیعی.. ۸

۴-۱- پهنه‌بندی خطر زمین لرزه در تهران. ۹

۵-۱- ویژگیهای اقلیمی.. ۱۰

۱-۵-۱- دما ۱۰

۲-۵-۱- میزان بارش… ۱۱

۳-۵-۱- رطوبت نسبی.. ۱۱

۴-۵-۱- روزهای یخبندان. ۱۲

۵-۵-۱- روزهای بارانی.. ۱۲

۶-۵-۱- باد. ۱۲

۷-۵-۱- تاثیر جهات وزش باد در ساختمان. ۱۳

۸-۵-۱- تاثیر جهات تابش خورشید در استقرار ساختمان. ۱۴

۹-۵-۱- ارتفاع بناها ۱۷

۶-۱- بررسی و نتیجه‌گیری از آمارهای موجود جغرافیایی و اقلیمی منطقه. ۱۷

۷-۱- احکام و ضوابط طراحی معماری.. ۱۷

منابع و مآخذ فصل اول. ۲۰

فصل ۲. ۲۱

تعریف و تبیین موضوع پروژه و نتیجه‌گیری برای انتخاب موضوع. ۲۱

۱-۲- تعریف و تبیین موضوع. ۲۱

۲-۲- تعریف کودک…. ۲۱

۱-۲-۲- تعریف کودکان خیابانی.. ۲۲

۱- کودکان خیابانی (Children “on” the street) 23

۲- کودکان خیابانی (children “of” the street) 24

۳-۲- تاریخچه کودکان خیابانی.. ۲۵

۴-۲- وضعیت کودکان خیابانی در جهان. ۲۷

۱-۴-۲- وضعیت کودکان خیابانی در ایران. ۲۹

۵-۲- کودک در خیابان» و «کودک خیابان. ۲۹

۶-۲- عوامل مؤثر بر خیابانی شدن کودکان. ۳۱

۷-۲- بزهکاری و بزه‌دیدگی کودکان خیابانی.. ۳۴

۸-۲- وضعیت بهداشتی کودکان خیابانی.. ۳۶

۹-۲- وضعیت روانی – اجتماعی کودکان خیابانی.. ۳۸

۱۰-۲- اقدامات ملی انجام شده در مورد این کودکان تابحال. ۴۰

۱۱-۲- آمار کودکان خیابانی.. ۴۱

۱۳-۲- نتایج بدست آمده از تحقیق دکتر رسول روشن توسط سازمان بهزیستی کشور. ۴۳

۱۴-۲- مقالات برخی از جراید در مورد وضعیت نابسمان کودکان خیابانی.. ۵۲

منابع و مأخذ فصل دوم. ۸۱

فصل سوم. ۸۲

مباحث عمومی مرتبط با پروژه ۸۲

۱-۳- مصاحبه با آقای دکتر، اقلیما و عضو هیئت علمی دانشکده بهزیستی و توانبخشی کشور: ۸۲

۲-۳- مصاحبه ما خانم کاووسی: کارشناس قسمت آسیبهای اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران  ۸۳

۳-۳- مصاحبه با خانم قلی‌زاده و آقای نریمانی (افراد فعال در رابطه با کمک به این کودکان: ۸۴

۴-۳- مفاد پیمان نامه جهانی حقوق کودک…. ۸۹

۵-۳- راهکارهائی برای جلوگیری از بوجود آمدن یا کاهش کودکان خیابانی.. ۹۰

۶-۳- روانشناسی دوران نوجوانی.. ۹۲

۷-۳- کودک،‌ معماری و فضا ۹۶

۸-۳- معماری برای کودکان. ۱۰۱

۹-۳- طراحی فضا با توجه به مشکلات رفتاری و روانی کودکان و نوجوانان. ۱۰۵

منابع و مأخذ فصل ۳: ۱۰۷

فصل ۴. ۱۰۸

بررسی مراکز کودکان خیابانی متناظر با طرح مجموعه مورد نظر خارجی و نقد و بررسی بازدیدهای انجام شده از مراکز داخلی.. ۱۰۸

۱-۴- مراکز خارجی.. ۱۰۸

۲-۴- مراکز داخلی.. ۱۱۵

منابع و مأخذ فصل ۴: ۱۳۲

فصل ۵. ۱۳۳

معرفی سایت پروژه ۱۳۳

۱-۵- موقعیت شهری منطقه ۱۵ تهران. ۱۳۳

۲-۵- کاربردی پیشنهادی در طرح تفضیلی.. ۱۳۶

۳-۵- زمین پروژه و قابلیتهای آن. ۱۳۶

۴-۵- بررسی معیارهای مربوط به محیط طبیعی و جغرافیا ۱۳۸

۵-۵- دسترسیهای سایت: ۱۳۹

منابع و مأخذ فصل ۵: ۱۴۰

فصل ۶. ۱۴۱

بررسی ابعاد، استانداردها و چگونگی تعیین برنامه ریزی فیزیکی.. ۱۴۱

۱-۶- تعیین برنامه ریزی کالبدی و سایت… ۱۴۱

۲-۶- سازه ۱۷۲

۳-۶- تاسیسات… ۱۷۳

منابع و ماخذ فصل ۶: ۱۷۹

فصل هفتم.. ۱۸۰

توضیح روند طراحی و شکل‌گیری احجام در سایت… ۱۸۰

.

خلاصه ای کوتاه از مقاله سرای دوستی (مرکز کودکان خیابانی) را در زیر می توانید ببینید.

تاریخچه هسته تاریخی شهر تهران و مراحل توسعه فیزیکی شهر تهران

در انتخاب موضوع طراحی برای سایت موردنظر مطالعات کاملی صورت گرفته است که نشاندهنده تناسب موضع با سایت است.

با مطالعات اجتماعی و مصاحبه‌هائی که از اساتید و افراد فعال در این زمینه در سازمان بهزیستی و غیره توسط اینجانب و مطالعه مفصل در مورد خود سایت و فصل ۶ رساله انجام گردید. این نکته مهم کاملاً اشاره شده است.

تعریف کودک

بر اساس ماده ۱ پیمان جهانی کودک (فصل ۳ رساله) هر انسان زیر ۱۸ سال کودک تلقی می‌شود.

هدف از این ماده: حمایت حداقل تا سن ۱۸ سالگی و در عین حال امکان برخورداری آنان از استقلال به عنوان اشخاص تابع قانون شود خویش است. در تعیین حداقل حدود سنی هیچگونه تبعیض نباید صورت گیرد.

تعریف کودکان خیابانی

در ساده‌ترین تعریف می‌توان گفت: کودکان خیابانی، کودکانی هستند که از طبیعی‌ترین حقوق خود بی بهره‌اند. راب بلسیلی (۱۹۹۹) می نویسد: کودکان خیابانی بخشی از جمعیت عظیم کودکان هستند که در فقر شدیدی بسر می‌برند، آنها در تمام دنیا در معرض آسیب قرار دارند و حقوقشان تضییع می‌گردد دپارتمان رفاه و توسعه اجتماعی دولت فیلیپین، تعریف زیر را برای کودک خیابانی استفاده می‌کنند

تاریخچه کودکان خیابانی

جنگ جهانی دوم علاوه بر ویرانی‌ها و صدمات روانی بسیار، اثرات مخربی نیز بر وضعیت کودکان گذاشت. به همین دلیل در سال ۱۹۴۹در کنفرانس بین‌المللی کارشناسان و مدیران جوامع اطفال در بلژیک به موضوع در تعلیم و تربیت و بازگشت دادن اطفال به راه راست در اجتماع پرداخته شد. در این کنفرانس دکتر «ژان شازان» قاضی دادگاه اطفال فرانسه در سخنرانی خود تحت عنوان دسته‌های ضد اجمالی اطفال و بازگشت دادن آنها به محیط و جامعه، از اصطلاح «کودک کوچه» استفاده کرد.

وضعیت کودکان خیابانی در جهان

حدود ۷۵% کودکان خیابانی تا حدودی پیوندهای خانوادگی خود را حفظ نموده‌اند، اما قسمت اعظم زندگی خود را در خیابانها به تکدی،‌‏ فروش و زیورالات ارزان قیمت، واکس زدن،‌ شستن اتومبیلها و … می‌گذرانند.

اکثر این کودکان از جهت تحصیلی هرگز از پایه چهارم ابتدائی بیشتر نمی‌‌روند و ۲۵% بقیه که کاملاً در خیابانها زندگی‌می‌کنند

وضعیت کودکان خیابانی در ایران

-جانقلی (۱۳۷۸) آورده است: بطور کلی این کودکان بدو دسته عمده‌ساکن و مهاجر تقسیم می‌شوند که گروه مهاجر بیش از ۶۵% از آمار کودکان خیابانی تهران را تشکیل می‌دهد دسته بندی آنها از لحاظ گذراندن امور شامل موارد زیر است:‌

• کارگران خیابانی دارای مشاغل راحتی
• کارگران خیابانی دارای مشاغل کاذب
• ولگردان تلکه گیر و باج گیر

کودک در خیابان» و «کودک خیابان

کاشفی (۱۳۸۰) کودکان خیابانی را به دو دسته مزبور تقسیم می‌کند و متعقد است، گروه «کودک خیابان» در مفهوم مذکور قرار می‌گیرند.

الف- کودک در خیابان:

کودک در خیابان معمولاً در طول روز در خیابان است و شبها به خانه برمی‌گردد، یعنی هنوز دارای تماس منظم با خانواده است.

در ایران در رابطه با گروه «کودک در خیابان» اصطلاحاتی مانند «بچه‌های پارک» «بچه معروف » و «بچه‌های کلوپ» باب شده است.

عوامل مؤثر بر خیابانی شدن کودکان

این عوامل را بدو دسته بیرونی و درونی تقسیم می‌کنند:

عوامل بیرونی (اجتماعی)

کاشفی (۱۳۸۰) در توضیح عوامل اجتماعی مؤثر بر خیابانی شدن کودکان به موارد زیر اشاره می‌کند:

• فقر وعدم توزیع عادلانه ثروت در جامعه و وجود اختلاف شدید طبقاتی
• عدم سیاست‌گذاری دولتها در زمینه کنترل جمیعت :

بزهکاری و بزه‌دیدگی کودکان خیابانی

دسته‌ای از بزهکاری این کودکان شامل موارد زیر است:

• سرقت
• قاچاق مواد مخدر
• قواری و جمع‌کردن مشتری (برای اعمال خلاف جنسی برای دختران و پسران)
• تلکه گیری:

وضعیت بهداشتی کودکان خیابانی

یک دهه‌ پیش یونیسف معین کرد اگر کار کودک دارای مشخصات زیر شد، استثماری است:

• کار تمام وقت در سنین پائین
• گذراندن ساعات طولانی در کار
• کاری که از لحاظ جسمی، اجتماعی و روانی فشار فراوانی بر کودک وارد می‌‌سازد.
• کار و زندگی در خیان در شرایط نامطلوب

وضعیت روانی – اجتماعی کودکان خیابانی

 مدرسه (اجتماعی)

اکثراً آنان که در خیابان زندگی و کار می‌کنند به مدارس دائمی نمی‌روند، اگر هم مدرسه‌ای باشند،‌ معمولاً «کودکان غایب» بحساب می‌آیند، کودکانی که در سن مدرسه قرار دارند ولی تحت آموزش در مدارس قرار نمی‌گیرند.

وضعیت روانی

مولناز (۱۹۹۸) در بررسی تأخیرهای تحولی کودکان خیابانی نابهنجار کودکان خیابانی پیش دبستانی (۵-۵۲) را مورد بررسی قرار داد.

اقدامات ملی انجام شده در مورد این کودکان تابحال

سازمان بهزیستی

این سازمان طرحی تحت عنوان تجهیز و راه‌اندازی مراکز جمع‌آوری ، تشخیص و جایگیزنی کودکان خیابانی برمبتدیان در ۱۹ استان کشور بصورت آزمایشی از سال ۱۳۷۸ شروع و اجرا گردید.

اهداف طرح عبارتند از:‌

• شناسائی، تشخیص و جایگزینی این کودکان و سرعت بخشیدن به حمایت از آنان به منظور جلوگیری از آسیبهای اجتماعی

مقالات برخی از جراید در مورد وضعیت نابسمان کودکان خیابانی

برخی از مطالب و بریده جراید (که تنها قسمت کوچکی از گزارشها اخبار و مطالب بدست آمده از مطبوعات کشور است) که با موضوع فوق در ارتباط است و عمق فاجعه وضعیت این کودکان را نشان می‌دهد. در زیر آورده شده است تا با جمع‌آوری آخرین اطلاعات در مورد آنها، به نتیجه بهتری برای انتخاب موضوع مورد نظر دست یابیم:

کودکان خیابانی در حال افزایش‌اند – همشهری – خرداد – ۱۳۸۲

انجمن حامیان حقوق کودک در حالی به وضع افزایش‌اند. کودکان خیابانی معترض شد که چندی قبل رئیس کمیسیون فضایی و حقوقی مجلس،‌ بیمه کردن کودکان کار زیر ۱۵ سال را ضروری دانسته بود.

صدور بیانیه انجمن حامیان حقوق کودکان که موسسات آن را یک قاضی دادگاه اطفال، رئیس کانون اصلاح و تربیت و یک وکیل پایه یک دادگستری تشکیل داده‌اند نیز در شرایطی صورت می‌گیرد

 افزایش شمار کودکان خیابانی در تجریش – همشهری – خرداد – ۱۳۸۲

نتایج یک تحقیق بر روی کودکان خیابانی حاکیست: میزان متوسط افزایش – شمار این کودکان، سالانه ۱۲۳ درصد بوده، حداکثر آن با ۲۳۳ درصد افزایش در میدان تجریش و حداقل آن با ۸۱ درصد، در میدان رسالت است.

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری دانشجویان ایران، نتایج تحقیقات دکتر فاطمه قاسم‌زاده روان‌شناس و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان ایران با عنوان «بررسی کودکان خیابانی در تهران» می‌افزاید : نتایج این پژوهش از وضعیت کودکان خیابانی مقطع پنج سال در ۵ نقطه شمال، جنوب، مرکز،‌ شرق، غرب تهران که از طریق پرسشنامه  و نیز مصاحبه باکودکان صورت گرفته، نشان می‌دهد

۱۵۰ میلیون کودک خیابانی در جهان وجود دارد – همشهری – خرداد – ۱۳۸۲

گروه جامعه: ۱۵۰ میلیون کودک خیابانی در سراسر جهان وجود دارد. به گزارش تلویزیون سی.ان.ان، بر اساس برآوردهایی که سازمان ملل به عمل آورده، حدود ۱۵۰ میلیون کودک خیابانی در جهان وجود دارد که تعداد آنها روز به روز در حال افزایش است.

این کودکان از ۳ تا ۱۸ ساله هستند و ۴۰ درصد آنان بی‌خانمان و بقیه برای تامین معاش خانواده‌شان آواره خیابان‌ها هستند.

کودکان کار بی‌پناهان جامعه- همشهری – اردیبهشت – ۱۳۸۲

به نقل از ایلنا مسئله اشتغال کودکان در جهان واقعیتی دردناک و اسفناک است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تا زمانی که فقر،‌ ناآگاهی و نابرابری وجود دارد، با شکل کار کودکان روبه‌رو هستیم. «کودکان کار» به ویژه در جهان سوم (۵۰۰ هزار کودک کار در هند، ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار در چین،‌ ۲۰۰ هزار در تایلند) بخشی قابل توجه از جمعیت شاغل بسیاری از کشورها را تشکیل می‌‌دهند.

مصاحبه با خانم قلی‌زاده و آقای نریمانی (افراد فعال در رابطه با کمک به این کودکان:

اینجانب هنگامی که مشغول تحقیقات و جمع‌آوری اطلاعات از سازمان بهزیستی استان تهران بودم، در اتاق ریاست بخش آسیهای اجتماعی سازمان با این دو نفر ملاقات کردم،‌ با آنها که جهت گرفتن بودجه‌ای از سازمان برای ساخت یک فیلم کوتاه در مورد این کودکان آمده بودند و اصرار زیادی در کار خود داشتند (که متأسفانه از سوی مسئولین مربوطه، هیچ گونه کمکی انجام نگردید ) مصاحبه ای را انجام دادم که به نظر خوانندگان محترم در زیر خواهد رسید:

مصاحبه با آقای دکتر، اقلیما و عضو هیئت علمی دانشکده بهزیستی و توانبخشی کشور:

در مصاحبه فوق جناب آقای دکتر تحقیقات خود را که در فصل قبل به اهم آنها اشاره شد، در اختیار این جانب قرار داد و با تذکر این مطلب که جزوه فوق برای پاسخگوئی به سؤالات شما کافیست. به نکات زیر نیز اشاره کردند:‌

مرکز را شما باید طوری در نظر بگیرید که یک مادرخوانده با تعدادی کودک در آنها وجود دارد، لذا شکلهای موجود فعلی این مراکز پاسخگوی نیاز این کودکان نیست.»

مفاد پیمان نامه جهانی حقوق کودک

اعلامیه ژنو:

«الف- قطع نظر از نژاد وملیت و مذهب طفل، باید از او حمایت کرد.

ب- با حفظ احترام خانواده، باید به یاری طفل شتافت.

ج- باید برای کودک موقعیتی ایحاد کرد که از نظر جسمی و اخلاقی و روحی در شرایط مادی و طبیعی پرورش یابد.

راهکارهائی برای جلوگیری از بوجود آمدن یا کاهش کودکان خیابانی

۱- راه حل دراز مدت:

کاهش فقر، تأمین عدالت اجتماعی، برداشتن تبعیضات طبقاتی (که بدست زمامداران، هر کشور می‌باشد.)

۲- راه حل کوتاه مدت:

پذیرش مسئولیت قانونی آنها، توسط یکی از سازمانهای دولتی مربوطه با مراحل زیر:

الف- شناسائی کودکان خیابانی با مدارک و شناسنامه آنها: برای تفکیک آنها از نظر داشتن خانواده‌ و سایر مشخصات (سن، جنس، تحصیلات)

روانشناسی دوران نوجوانی

هاروکس معتقد است نوجوانی اصطلاحی است که به زمان معین اطلاق می‌شود که در آن زمان یک فرد از لحاظ عاطفی، نابالغ، از لحاظ تجربه، محدود، از لحاظ جسمی، در حال رشد و از لحاظ فرهنگی،‌ تحت تأثیر محیط خود است. هدف اصلی روان‌شناسی بلوغ، مطالعه همین تغییرات جسمی و عاطفی و فکری و شخصیتی نوجوان است که چگونه باید این تغییرات را در جهت معین و برای برقراری تعادل نوجوان هدایت نمود،  عدم تعادل ناشی از احساسات تند است

شناخت خصوصیات فیزیکی کودکان و نوجوانان

اولین مطلبی که در این مرحله به ذهن می‌رسد این است:

فرق بین معماری بزگسالان و کودکان چیست؟ آیا این دو نوع معماری فرق دارند و معماری از باز سنی به سن دیگر تغییر پذیر است؟ بی شک این تغییر، اجباری به نظر می‌آید. بعدهای عینی برای کودک امری بدیهی است. اطاقی که در طفولیت بزرگ می‌نمود بعد از گذشت سال‌ها کوچک است. باغ، اینک حیاطی بیش نیست

کودک،‌ معماری و فضا

سرنوشت انسان از کودکی با محیط و فضای اطراف ما عجین گشته است. انسان به واسطه یک دوران یادگیری طولانی که تمام دوران کودکی را در بر می‌گیرد، یاد می‌گیرد که بر فضا تسلط پیدا کند. نحوه به وقوع پیوستن این یادگیری بر پایه تعادل درونی او استوار است. به همین دلیل اولین تجربیات کودک در این رابطه بسیار مهم هستند. تربیت موفق و صحیح باید بدون ایجاد برخوردهای جدی، او را در پیدا کردن موقعیت اش در فضا یاری دهد تا بتواند مرتبه وجود و هستی و مرکزیت خویش را بازشناسد.

معماری برای کودکان

در کتاب معماری برای کودکان، والتر کرونر،‌ معماری ۳۷ کودکستان،‌ مهد کودک و مدرسه را تحلیل کرده است و او پس از توضیح خلاقیت معماران مربوطه، وآوردن نقشه و اشکال مختلف در مورد طراحی آن بنا، نظر کودکان را (که با تحقیقهای مختلف از طرف کارشناسان مربوطه از کودکان استفاده کننده از آن مرکز بخصوص تهیه شده است) نیز ضمیمه آن کرده است که نظر خوانندگان محترم را در زیر به چند تحقیق مختلف در این زمینه جلب می نمائیم:‌

طراحی فضا با توجه به مشکلات رفتاری و روانی کودکان و نوجوانان

هنگامی که کودک دچار اختلال رفتاری است، در ارتباط برقرار کردن با فضای اطرافش نیز دچار مشکل می‌شود. کودک سالم و سرحال به راحتی فضا را اشغال می کند و آن را به مالکیت خود در می آورد.وسایل لازم را بر روی میز کارش می گذاردو بدون هیچ مشکلی پشت آن مستقر می شود. او هیچ مشکلی در درک مجموعه های پیچیده ندارد.

نتیجه‌گیری جهت ریختن برنامه فیزیکی طرح

با توجه به تحقیق و بررسی ابعاد و استانداردهای مطرح شده در صفحات پیش و نیز نتایج گرفته شده از تحقیقات بعمل آمده در مورد شناخت روحیه و نوع زندگی این کودکان (مصاحبه‌ها مطالعات بدست آمده از سازمان بهزیستی در مورد آخرین اطلاعات موجود) ابتدا ساختمانها بر طبق نیاز و خواست کودکان و دست اندرکاران مربوطه دسته‌بندی شد و با استفاده از برنامه فیزیکی‌های مختلف و استانداردهای مورد نیازی که مطالعه شد، ساختمانها با ریز فضاهایی که شرح آن داده خواهد شد. باابعاد بدست آمده، در نظر گرفته شد، لازم بذکر است که جمع خالص هر ساختمان با احتساب ۳۰% جهت ارتباطات و تاسیسات فضای ناخالص را که با توجه به آن احجام طرح‌ریزی شده‌اند به ما نشان داده است که در جداول زیر به برنامه‌ریزی فیزیکی یکایک ساختمانها مفصلاً می‌پردازیم.

منابع و مأخذ

• چکیده تحقیق دکتر رسول روشن برای سازمان بهزیستی کشور
• چکیده تحقیقات دکتر اقلیما عضور هیئت علمی دانشکده بهزیستی و توانبخشی کشور در مورد وضعیت این کودکان
• بریده جرائد در مورد کودکان خیابانی از روزنامه همشهری سال ۱۳۸۲
• آمار کودکان خیابانی گرفته شده از سازمان بهزیستی کل کشور.

.